Source :- BBC PUNJABI
ਤਸਵੀਰ ਸਰੋਤ, Getty Images
ਕਾਕਰੋਚ।
ਅਸੀਂ ਦੇਖਿਆ ਹੋਵੇਗਾ ਕਿ ਕੁਝ ਲੋਕ ਇਸ ਸ਼ਬਦ ਦੇ ਜ਼ਿਕਰ ਨਾਲ ਹੀ ਡਰ ਜਾਂਦੇ ਹਨ ਪਰ ਇਸ ਕਾਕਰੋਚ ਦੀ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਦਿਲਚਸਪ ਤੱਥਾਂ ਨਾਲ ਭਰੀ ਹੋਈ ਹੈ।
ਇਸ ਦਾਅਵੇ ‘ਤੇ ਲੰਬੇ ਸਮੇਂ ਤੋਂ ਸ਼ੱਕ ਹੈ ਕਿ ਸਿਰ ਕੱਟੇ ਜਾਣ ਦੇ ਬਾਵਜੂਦ ਕਾਕਰੋਚ ਕੁਝ ਦਿਨ ਵੀ ਜਿਉਂਦਾ ਰਹਿ ਸਕਦਾ ਹੈ।
ਖ਼ਾਸ ਕਰਕੇ, ਇਸ ਗੱਲ ‘ਤੇ ਸ਼ੱਕ ਹੈ ਕਿ ਇੱਕ ਕਾਕਰੋਚ ਭੋਜਨ ਅਤੇ ਪਾਣੀ ਤੋਂ ਬਿਨਾਂ ਕਿੰਨੇ ਦਿਨ ਜਿਉਂਦਾ ਰਹਿ ਸਕਦਾ ਹੈ।
ਇਸੇ ਤਰ੍ਹਾਂ, ਸੋਸ਼ਲ ਮੀਡੀਆ ‘ਤੇ ਇਹ ਵੀ ਦਾਅਵਾ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ ਕਿ ਕਾਕਰੋਚ ਪਰਮਾਣੂ ਧਮਾਕੇ ਵਿੱਚ ਵੀ ਜਿਉਂਦਾ ਬਚ ਸਕਦਾ ਹੈ।
ਇਸ ਦਾਅਵੇ ਦੇ ਪਿੱਛੇ ਦੇ ਤੱਥਾਂ ਦੀ ਪੁਸ਼ਟੀ ਕਰਨ ਲਈ, ਅਸੀਂ ਖੋਜਕਾਰਾਂ ਅਤੇ ਜੀਵ ਵਿਗਿਆਨੀਆਂ ਦੀ ਮਦਦ ਲਈ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਸਪੱਸ਼ਟੀਕਰਨਾਂ ਨੇ ਕਾਕਰੋਚਾਂ ਬਾਰੇ ਕਈ ਹੈਰਾਨੀਜਨਕ ਤੱਥਾਂ ਦਾ ਖੁਲਾਸਾ ਕੀਤਾ।
ਕੀ ਪਰਮਾਣੂ ਬੰਬ ਧਮਾਕਾ ਕਾਕਰੋਚ ਨੂੰ ਨੁਕਸਾਨ ਨਹੀਂ ਪਹੁੰਚਾਏਗਾ?
ਜੀਵ ਵਿਗਿਆਨੀ ਲੁਈਸ ਵਿਲਾਸਨ ਨੇ ਬੀਬੀਸੀ ਦੇ ਸਾਇੰਸ ਫੋਕਸ ‘ਤੇ ਇਸ ਬਾਰੇ ਵਿਸਥਾਰ ਵਿੱਚ ਦੱਸਿਆ ਹੈ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਮੰਨਣਾ ਹੈ ਕਿ ਇਹ ਸੱਚ ਨਹੀਂ ਹੈ ਕਿ ਕਾਕਰੋਚ ਪਰਮਾਣੂ ਧਮਾਕੇ ਵਿੱਚ ਬਚ ਸਕਦੇ ਹਨ। ਉਹ ਇਸ ਦੇ ਦੋ ਕਾਰਨ ਦੱਸਦੇ ਹਨ।
ਉਨ੍ਹਾਂ ਮੁਤਾਬਕ, “ਪਹਿਲਾ ਕਾਰਨ ਕਾਕਰੋਚਾਂ ਦੀ ਰੇਡੀਏਸ਼ਨ ਦਾ ਸਾਹਮਣਾ ਕਰਨ ਦੀ ਸਮਰੱਥਾ ਹੈ। ਇਹ ਸੱਚ ਹੈ ਕਿ ਉਹ ਮਨੁੱਖਾਂ ਨਾਲੋਂ ਵਧੇਰੇ ਲਚਕੀਲੇ ਹਨ। ਪਰ ਇਹ ਕਥਨ ਲਗਭਗ ਸਾਰੇ ਕੀੜਿਆਂ ‘ਤੇ ਲਾਗੂ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਸਧਾਰਨ ਬਣਤਰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਇਹ ਯੋਗਤਾ ਦਿੰਦੀ ਹੈ।”
ਪਰ ਇੱਕ ਕਾਕਰੋਚ ਮਨੁੱਖਾਂ ਲਈ ਖ਼ਤਰਨਾਕ ਰੇਡੀਏਸ਼ਨ ਦੀ ਮਾਤਰਾ ਤੋਂ ਸਿਰਫ਼ 6 ਤੋਂ 15 ਗੁਣਾ ਹੀ ਸਹਿ ਸਕਦਾ ਹੈ।
ਲੁਈਸ ਕਹਿੰਦੇ ਹਨ, “ਇੱਕੋ ਇੱਕ ਅਪਵਾਦ ਪਰਜੀਵੀ ਕੀੜਾ ਹੈਪਰੋਬ੍ਰੈਗਨ ਹੈ, ਜੋ ਮਨੁੱਖੀ ਜੀਵਨ ਲਈ ਖ਼ਤਰਨਾਕ ਰੇਡੀਏਸ਼ਨ ਦੀ ਮਾਤਰਾ ਤੋਂ 180 ਗੁਣਾ ਜ਼ਿਆਦਾ ਬਰਦਾਸ਼ਤ ਕਰ ਸਕਦਾ ਹੈ।”
“ਇੱਕ ਹੋਰ ਕਾਰਨ ਕਿ ਕਾਕਰੋਚ ਪਰਮਾਣੂ ਧਮਾਕੇ ਤੋਂ ਬਚ ਨਹੀਂ ਸਕਦੇ, ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਮਨੁੱਖਾਂ ਨਾਲ ਇਕੱਠੇ ਰਹਿਣ ਲਈ ਅਨੁਕੂਲ ਬਣ ਗਏ ਹਨ।”
“ਜਦੋਂ ਮਨੁੱਖਤਾ ਨੂੰ ਪਰਮਾਣੂ ਬੰਬਾਂ ਦੁਆਰਾ ਤਬਾਹ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਤਾਂ ਕਾਕਰੋਚਾਂ ਦੀ ਗਿਣਤੀ ਵਿੱਚ ਕਾਫ਼ੀ ਵਾਧਾ ਹੋਵੇਗਾ, ਕਿਉਂਕਿ ਉਹ ਉਪਲਬਧ ਭੋਜਨ ਨੂੰ ਤੁਰੰਤ ਖਾ ਜਾਣਗੇ।”
ਲੁਈਸ ਵਿਸਥਾਰ ਵਿੱਚ ਦੱਸਦੇ ਹਨ, “ਪਰ ਫਿਰ, ਮਨੁੱਖਾਂ ਦੀ ਅਣਹੋਂਦ ਕਾਰਨ, ਭੋਜਨ ਸਪਲਾਈ ਲਗਾਤਾਰ ਉਪਲਬਧ ਨਹੀਂ ਹੋਵੇਗੀ। ਇਸ ਨਾਲ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਗਿਣਤੀ ਘੱਟ ਜਾਵੇਗੀ। ਭਾਵੇਂ ਉਹ ਕੁਝ ਸਮੇਂ ਲਈ ਵੀ ਜਿਉਂਦੇ ਰਹਿਣ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਗਿਣਤੀ ਉਨ੍ਹਾਂ ਕੀੜਿਆਂ ਨਾਲੋਂ ਘੱਟ ਹੋਵੇਗੀ ਜੋ ਪੂਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਕੁਦਰਤੀ ਸਰੋਤਾਂ ‘ਤੇ ਨਿਰਭਰ ਹਨ।”
ਕਾਕਰੋਚ ਭੋਜਨ ਅਤੇ ਪਾਣੀ ਤੋਂ ਬਿਨਾਂ ਕਿਵੇਂ ਜਿਉਂਦਾ ਰਹਿ ਸਕਦਾ ਹੈ?
ਅਮਰੀਕਾ ਦੀ ਮੈਸੇਚਿਉਸੇਟਸ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਦੇ ਐਮਰੀਟਸ ਪ੍ਰੋਫੈਸਰ ਅਤੇ ਕਾਕਰੋਚਾਂ ਦੇ ਸਰੀਰ ਵਿਗਿਆਨ ਦੇ ਖੋਜਕਰਤਾ ਡਾ. ਜੋਸਫ਼ ਕੁੰਕੇਲ ਦੱਸਦੇ ਹਨ ਕਿ ਕਾਕਰੋਚਾਂ ਦੇ ਸਰੀਰ ਵਿੱਚ ਅਜਿਹੇ ਅਨੁਕੂਲਨ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ਜੋ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਲੰਬੇ ਸਮੇਂ ਤੱਕ ਭੋਜਨ ਜਾਂ ਪਾਣੀ ਤੋਂ ਬਿਨਾਂ ਵਾਤਾਵਰਣ ਵਿੱਚ ਫਸੇ ਰਹਿਣ ‘ਤੇ ਵੀ ਜ਼ਿੰਦਾ ਰਹਿਣ ਵਿੱਚ ਮਦਦ ਕਰਦੇ ਹਨ।
ਉਹ ਕਹਿੰਦੇ ਹਨ, “ਕਾਕਰੋਚਾਂ ਦੇ ਬਾਹਰੀ ਸਰੀਰ ‘ਤੇ ਮੋਮ ਦੀ ਪਰਤ ਹੁੰਦੀ ਹੈ, ਇਹ ਪਰਤ ਪਾਣੀ ਨੂੰ ਕਾਕਰੋਚ ਦੇ ਸਰੀਰ ਤੋਂ ਬਾਹਰ ਜਾਣ ਤੋਂ ਰੋਕਦੀ ਹੈ। ਇਹੀ ਕਾਰਨ ਹੈ ਕਿ ਉਹ ਲੰਬੇ ਸਮੇਂ ਤੱਕ ਪਾਣੀ ਤੋਂ ਬਿਨਾਂ ਰਹਿ ਸਕਦੇ ਹਨ।”
ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਇਸ ਹੈਰਾਨੀਜਨਕ ਤੱਥ ਵੱਲ ਵੀ ਧਿਆਨ ਦਿਵਾਇਆ ਕਿ ਜੇਕਰ ਇੱਕ ਕਾਕਰੋਚ ਆਪਣੇ ਸ਼ੁਰੂਆਤੀ ਜੀਵਨ ਵਿੱਚ ਭਰਪੂਰ ਭੋਜਨ ਲੈ ਲੈਂਦਾ ਹੈ।
ਉਹ ਆਪਣੇ ਸਰੀਰ ਵਿੱਚ ਸਟੋਰ ਕੀਤੇ ਗਏ ਰਹਿੰਦ-ਖੂੰਹਦ ਨੂੰ ਰੀਸਾਈਕਲ ਕਰਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਇਸ ਨੂੰ ਪ੍ਰੋਟੀਨ ਜਾਂ ਊਰਜਾ ਦੇ ਸਰੋਤ ਵਜੋਂ ਵਰਤਦੇ ਹਨ।
ਡਾ. ਜੋਸਫ਼ ਨੇ ਅੱਗੇ ਦੱਸਿਆ ਕਿ ਬਲੱਡ ਸ਼ੂਗਰ, ਜੋ ਕਿ ਟ੍ਰੇਹਾਲੋਜ਼ ਨਾਮਕ ਗਲੂਕੋਜ਼ ਅਣੂਆਂ ਤੋਂ ਬਣੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ, ਇੱਕ ਊਰਜਾ ਸਰੋਤ ਵਜੋਂ ਵੀ ਕੰਮ ਕਰਦੀ ਹੈ।
ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਕਾਕਰੋਚਾਂ ਦੇ ਚਰਬੀ ਵਾਲੇ ਟਿਸ਼ੂਆਂ ਵਿੱਚ ਰਹਿਣ ਵਾਲੇ ਬੈਕਟੀਰੀਆ ਲਗਭਗ ਇੱਕ ਵਿਟਾਮਿਨ ਫੈਕਟਰੀ ਵਾਂਗ ਕੰਮ ਕਰਦੇ ਹਨ।
ਉਨ੍ਹਾਂ ਮੁਤਾਬਕ, “ਬੈਕਟੀਰੀਓਸਾਈਟਸ ਕਾਕਰੋਚ ਦੇ ਸਰੀਰ ਵਿੱਚ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਸੈੱਲ ਹਨ ਜੋ ਕਾਕਰੋਚ ਲਈ ਲੋੜੀਂਦੇ ਸਾਰੇ ਵਿਟਾਮਿਨ ਪੈਦਾ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹਨ। ਇਸ ਲਈ, ਇਸ ਨੂੰ ਪੌਸ਼ਟਿਕ ਤੱਤਾਂ ਲਈ ਪੂਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਬਾਹਰੀ ਭੋਜਨ ‘ਤੇ ਨਿਰਭਰ ਨਹੀਂ ਕਰਨਾ ਪੈਂਦਾ।”
ਭੋਜਨ ਅਤੇ ਡੂੰਘੀ ਨੀਂਦ ਦਾ ਸਬੰਧ
ਕੀੜੇ ਬਾਰੇ ਗੱਲ ਕਰਦੇ ਹੋਏ, ਗੋਆ ਦੇ ਜੰਗਲਾਤ ਵਾਤਾਵਰਣ ਖੋਜ ਕੇਂਦਰ ਦੇ ਕੀਟ ਵਿਗਿਆਨੀ ਡਾ. ਪ੍ਰਣਯ ਬੈਦਿਆ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਇਹ ਕੀੜੇ ਸ਼ਾਇਦ ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਕੰਮ ਕਰਦੇ ਹਨ ਜਿਵੇਂ ਕੁਝ ਜੀਵ ਊਰਜਾ ਬਚਾਉਣ ਲਈ ਲੰਬੇ ਸਮੇਂ ਲਈ ਹਾਈਬਰਨੇਸ਼ਨ ਵਿੱਚ ਜਾਂਦੇ ਹਨ।
ਜਾਨਵਰਾਂ ਅਤੇ ਉਹ ਜੀਵ ਜਲ-ਥਲ ਦੋਵਾਂ ‘ਤੇ ਰਹਿ ਸਕਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਕੀੜਿਆਂ ਵਿੱਚ ਹਾਈਬਰਨੇਸ਼ਨ ਇੱਕ ਆਮ ਅਭਿਆਸ ਹੈ।
ਇਸਦਾ ਮਤਲਬ ਹੈ ਕਿ ਸਰਦੀਆਂ ਦੇ ਮਹੀਨਿਆਂ ਦੌਰਾਨ ਜਦੋਂ ਭੋਜਨ ਦੀ ਕਮੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ਤਾਂ ਉਹ ਡੂੰਘੀ ਨੀਂਦ ਵਿੱਚ ਚਲੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਇਸ ਨੂੰ ਹਾਈਬਰਨੇਸ਼ਨ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਸਰਦੀਆਂ ਦਾ ਮੌਸਮ ਖ਼ਤਮ ਹੋਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਇਹ ਜੀਵ ਜਾਗਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਆਪਣਾ ਜੀਵਨ ਜਾਰੀ ਰੱਖਦੇ ਹਨ।
ਇੰਨੀ ਡੂੰਘੀ ਨੀਂਦ ਦੌਰਾਨ, ਜਾਨਵਰਾਂ ਦੇ ਸਰੀਰ ਦਾ ਤਾਪਮਾਨ 1 ਤੋਂ 5 ਡਿਗਰੀ ਸੈਲਸੀਅਸ ਤੱਕ ਘੱਟ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਦਿਲ ਦੀ ਧੜਕਣ ਪ੍ਰਤੀ ਮਿੰਟ 8 ਤੋਂ 50 ਧੜਕਣ ਤੱਕ ਹੌਲੀ ਹੋ ਸਕਦੀ ਹੈ। ਇਸ ਨਾਲ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਸਰੀਰ ਵਿੱਚ ਸਟੋਰ ਕੀਤੀ ਊਰਜਾ ਨੂੰ ਬਰਬਾਦ ਕੀਤੇ ਬਿਨਾਂ ਸਰਦੀਆਂ ਵਿੱਚ ਡੂੰਘੀ ਨੀਂਦ ਦੌਰਾਨ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਜੀਣ ਵਿੱਚ ਮਦਦ ਕਰਦਾ ਹੈ।
ਡਾ. ਬ੍ਰੋਨੋਈ ਬੈਦਿਆ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਕਾਕਰੋਚ ਇੰਨੀਆਂ ਠੰਢੀਆਂ ਸਥਿਤੀਆਂ ਵਿੱਚ ਸੌਣ ਦੇ ਆਦੀ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦੇ ਹਨ, ਫਿਰ ਵੀ ਉਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚ ਊਰਜਾ ਬਚਾਉਣ ਦਾ ਗੁਣ ਹੈ।
ਬੇਸ਼ੱਕ ਉਹ ਪਿਆਸੇ ਹੋਣ ਪਰ ਇਸ ਦਾ ਮਤਲਬ ਇਹ ਨਹੀਂ ਹੈ ਕਿ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਇਹ ਪਾਣੀ ਪੀਣਾ ਹੀ ਪਵੇਗਾ।
ਕੇਰਲ ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਦੇ ਕੀਟ ਵਿਗਿਆਨੀ ਡਾ. ਪ੍ਰਥਾਪਨ ਨੇ ਕਿਹਾ, “ਹਾਲਾਂਕਿ ਕਾਕਰੋਚ ਦੂਜੇ ਜੀਵਾਂ ਵਾਂਗ ਪਾਣੀ ਪੀਂਦੇ ਹਨ, ਪਰ ਉਹ ਹਵਾ ਵਿੱਚ ਮੌਜੂਦ ਨਮੀ ਤੋਂ ਵੀ ਪਾਣੀ ਸੋਖ ਸਕਦੇ ਹਨ, ਇਸ ਲਈ ਇਹ ਸੰਭਵ ਹੈ ਕਿ ਉਹ ਪਾਣੀ ਤੋਂ ਪੌਸ਼ਟਿਕ ਤੱਤ ਹਾਸਿਲ ਕਰ ਸਕਣ ਅਤੇ ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਬਚ ਸਕਣ।”
ਸਿਰ ਕੱਟਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਵੀ ਕਾਕਰੋਚ ਕਿਵੇਂ ਜਿਉਂਦਾ ਰਹਿੰਦਾ ਹੈ?
ਇਹ ਸ਼ੱਕ ਸੀ ਕਿ ਕਾਕਰੋਚ ਦੀ ਬਿਨਾਂ ਭੋਜਨ ਦੇ ਹਫ਼ਤਿਆਂ ਤੱਕ ਜ਼ਿੰਦਾ ਰਹਿਣ ਦੀ ਯੋਗਤਾ ਅਤੇ ਸਿਰ ਤੋਂ ਬਿਨਾਂ ਜ਼ਿੰਦਾ ਰਹਿਣ ਦੀ ਯੋਗਤਾ ਵਿਚਕਾਰ ਕੋਈ ਸਬੰਧ ਸੀ।
ਹਾਲਾਂਕਿ ਦੋਵੇਂ ਇੱਕੋ ਜਿਹੇ ਨਹੀਂ ਹਨ, ਬੰਗਲੁਰੂ ਸਥਿਤ ਅਸ਼ੋਕਾ ਵਾਤਾਵਰਣ ਫਾਊਂਡੇਸ਼ਨ ਦੇ ਕੀਟ ਵਿਗਿਆਨੀ ਡਾ. ਪ੍ਰਿਯਦਰਸ਼ਨ ਧਰਮਰਾਜਨ ਨੇ ਸਮਝਾਇਆ ਕਿ ਕਿਉਂਕਿ ਉਹ ਆਪਣੇ ਸਿਰ ਤੋਂ ਬਿਨਾਂ ਨਹੀਂ ਖਾ ਸਕਦੇ, ਇਸ ਲਈ ਭੋਜਨ ਤੋਂ ਬਿਨਾਂ ਜ਼ਿੰਦਾ ਰਹਿਣ ਦੀ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਯੋਗਤਾ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਆਸਾਨੀ ਨਾਲ ਮਰਨ ਤੋਂ ਰੋਕਦੀ ਹੈ।
ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਸਮਝਾਇਆ ਕਿ ਕਾਕਰੋਚਾਂ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਦਿਮਾਗ਼ੀ ਪ੍ਰਣਾਲੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ਜੋ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਸਰੀਰ ਵਿੱਚ ਫੈਲੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ, ਜੋ ਕਿ ਇੱਕ ਵੱਡਾ ਕਾਰਨ ਹੈ ਕਿ ਉਹ ਥੋੜ੍ਹੇ ਸਮੇਂ ਲਈ ਜ਼ਿੰਦਾ ਰਹਿ ਸਕਦੇ ਹਨ ਭਾਵੇਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਸਿਰ ਕੱਟ ਦਿੱਤਾ ਜਾਵੇ।
ਮੂਲ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਕੀੜਿਆਂ ਦਾ ਸਰੀਰ ਵਿਗਿਆਨ ਦੂਜੇ ਜਾਨਵਰਾਂ ਜਾਂ ਮਨੁੱਖਾਂ ਵਾਂਗ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦਾ।
“ਮਨੁੱਖਾਂ ਅਤੇ ਹੋਰ ਜਾਨਵਰਾਂ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਕੇਂਦਰੀਕ੍ਰਿਤ ਦਿਮਾਗ਼ੀ ਪ੍ਰਣਾਲੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਯਾਨਿ ਦਿਮਾਗ਼ੀ ਪ੍ਰਣਾਲੀ ਦਾ ਸਾਰਾ ਨਿਯੰਤਰਣ ਇੱਕ ਖ਼ਾਸ ਸਥਾਨ ‘ਤੇ ਕੇਂਦ੍ਰਿਤ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਪਰ ਕੀੜਿਆਂ ਦੇ ਮਾਮਲੇ ਵਿੱਚ ਅਜਿਹਾ ਨਹੀਂ ਹੈ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਦਿਮਾਗ਼ੀ ਪ੍ਰਣਾਲੀ ਵਿਕੇਂਦਰੀਕ੍ਰਿਤ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਇਸ ਲਈ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਦਿਮਾਗ਼ ਪੂਰੇ ਸਰੀਰ ਵਿੱਚ ਸਾਹ ਲੈਣ ਜਾਂ ਆਕਸੀਜਨ ਦੀ ਆਵਾਜਾਈ ਨੂੰ ਨਿਯੰਤਰਿਤ ਨਹੀਂ ਕਰਦਾ।”
ਡਾ. ਪ੍ਰਿਯਦਰਸ਼ਨ ਨੇ ਸਮਝਾਇਆ, “ਇਸ ਕਿਸਮ ਦੀ ਸਰੀਰਕ ਪ੍ਰਣਾਲੀ ਵਿੱਚ, ਸਰੀਰ ਦੀਆਂ ਹਰਕਤਾਂ ਨੂੰ ਨਿਯੰਤਰਿਤ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਨਿਊਰੋਨਸ ਪੂਰੇ ਸਰੀਰ ਵਿੱਚ ਫੈਲੇ ਹੋਏ ਹੁੰਦੇ ਹਨ। ਇਸ ਲਈ, ਭਾਵੇਂ ਸਿਰ ਕੱਟ ਦਿੱਤਾ ਜਾਵੇ, ਪੂਰੇ ਸਰੀਰ ਦੀ ਗਤੀਵਿਧੀ ਤੁਰੰਤ ਬੰਦ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦੀ। ਪੂਰੇ ਸਰੀਰ ਨੂੰ ਅਕਿਰਿਆਸ਼ੀਲ ਹੋਣ ਵਿੱਚ ਕੁਝ ਘੰਟੇ ਤੋਂ ਕੁਝ ਦਿਨ ਲੱਗ ਸਕਦੇ ਹਨ।”
ਸਿਰ ਕੱਟਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਕਾਕਰੋਚ ਦਾ ਕੀ ਹੁੰਦਾ ਹੈ?
ਇਹ ਸਮਝਣ ਲਈ ਕਿ ਕਾਕਰੋਚ ਅਤੇ ਹੋਰ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਕੀੜੇ ਆਪਣੇ ਸਿਰ ਕੱਟੇ ਜਾਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਵੀ ਥੋੜ੍ਹੇ ਸਮੇਂ ਲਈ ਕਿਵੇਂ ਜ਼ਿੰਦਾ ਰਹਿ ਸਕਦੇ ਹਨ, ਸਾਨੂੰ ਇਹ ਸਮਝਣ ਦੀ ਜ਼ਰੂਰਤ ਹੈ ਕਿ ਮਨੁੱਖਾਂ ਸਮੇਤ ਥਣਧਾਰੀ ਜੀਵ ਅਜਿਹਾ ਕਿਉਂ ਨਹੀਂ ਕਰ ਸਕਦੇ।
ਮੂਲ ਰੂਪ ਵਿੱਚ, ਜਦੋਂ ਥਣਧਾਰੀ ਜੀਵਾਂ ਦਾ ਸਿਰ ਕੱਟਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਤਾਂ ਬਹੁਤ ਜ਼ਿਆਦਾ ਖੂਨ ਦਾ ਪ੍ਰਵਾਹ ਹੁੰਦਾ ਹੈ, ਜੋ ਸਰੀਰ ਦੇ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਟਿਸ਼ੂਆਂ ਨੂੰ ਆਕਸੀਜਨ ਅਤੇ ਪੌਸ਼ਟਿਕ ਤੱਤਾਂ ਦੀ ਸਪਲਾਈ ਵਿੱਚ ਰੁਕਾਵਟ ਪਾਉਂਦਾ ਹੈ।
ਇਸ ਦੇ ਨਾਲ ਹੀ, ਥਣਧਾਰੀ ਜੀਵ ਆਪਣੇ ਮੂੰਹ ਅਤੇ ਨੱਕ ਰਾਹੀਂ ਸਾਹ ਲੈਂਦੇ ਹਨ। ਇਹ ਕਾਰਜ ਮੁੱਖ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਦਿਮਾਗ਼ ਦੁਆਰਾ ਕਾਬੂ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਲਈ, ਜੇਕਰ ਸਿਰ ਕੱਟ ਦਿੱਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਤਾਂ ਸਭ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਸਾਹ ਲੈਣ ਵਿੱਚ ਰੁਕਾਵਟ ਆਵੇਗੀ।
ਭਾਵੇਂ ਖੂਨ ਦੀ ਸਪਲਾਈ ਬੰਦ ਕਰ ਦਿੱਤੀ ਜਾਵੇ ਅਤੇ ਸਾਹ ਲੈਣ ਦੀ ਇਜਾਜ਼ਤ ਦਿੱਤੀ ਜਾਵੇ, ਮਨੁੱਖੀ ਸਰੀਰ ਸਿਰ ਤੋਂ ਬਿਨਾਂ ਕੁਝ ਵੀ ਨਹੀਂ ਖਾ ਸਕਦਾ ਅਤੇ ਭੋਜਨ ਤੋਂ ਬਿਨਾਂ ਜੀਅ ਨਹੀਂ ਸਕਦਾ।
ਇਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਆਪਸੀ ਸਬੰਧਾਂ ਵਾਲੇ ਕਾਰਕ ਕਿਸੇ ਵਿਅਕਤੀ ਦਾ ਸਿਰ ਕੱਟੇ ਜਾਣ ਕਾਰਨ ਉਸ ਦੀ ਮੌਤ ਦਾ ਕਾਰਨ ਬਣਦੇ ਹਨ।
ਪਰ ਕਾਕਰੋਚਾਂ ਦੇ ਮਾਮਲੇ ਵਿੱਚ ਇਹ ਵੱਖਰਾ ਹੈ। ਕਾਕਰੋਚ ਦੀ ਬਣਤਰ ਮਨੁੱਖੀ ਸਰੀਰ ਤੋਂ ਵੱਖਰੀ ਹੈ। ਕਾਕਰੋਚ ਸਾਡੇ ਵਾਂਗ ਮੂੰਹ ਜਾਂ ਨੱਕ ਰਾਹੀਂ ਸਾਹ ਨਹੀਂ ਲੈਂਦੇ।
ਉਹ ਆਪਣੇ ਸਰੀਰ ਵਿੱਚੋਂ ਲੰਘਣ ਵਾਲੀਆਂ ਟ੍ਰੈਚੀਆ (ਹਵਾ ਟਿਊਬਾਂ) ਰਾਹੀਂ ਸਾਹ ਲੈਂਦੇ ਹਨ। ਇਹ ਟਿਊਬਾਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਸਰੀਰ ਦੇ ਪਾਸਿਆਂ ‘ਤੇ ਮੌਜੂਦ ਸਪਾਈਰੇਕਲ ਨਾਮਕ ਛੋਟੇ ਛੇਕਾਂ ਨਾਲ ਜੁੜੀਆਂ ਹੁੰਦੀਆਂ ਹਨ।
ਇਹ ਇੱਕ ਵਾਲਵ ਵਾਂਗ ਕੰਮ ਕਰਦਾ ਹੈ, ਜੋ ਫਿਰ ਸਰੀਰ ਦੇ ਟਿਸ਼ੂਆਂ ਅਤੇ ਹੋਰ ਅੰਗਾਂ ਨੂੰ ਆਕਸੀਜਨ ਸਪਲਾਈ ਕਰਦਾ ਹੈ।
ਥਣਧਾਰੀ ਜੀਵਾਂ ਦੇ ਉਲਟ ਉਨ੍ਹਾਂ ਕੋਲ ਖੂਨ ਰਾਹੀਂ ਆਕਸੀਜਨ ਪਹੁੰਚਾਉਣ ਵਾਲੀ ਸੰਚਾਰ ਪ੍ਰਣਾਲੀ ਨਹੀਂ ਹੈ, ਜੋ ਨੱਕ ਜਾਂ ਮੂੰਹ ਰਾਹੀਂ ਸਾਹ ਲੈਂਦੇ ਹਨ। ਇਸ ਲਈ, ਸਰੀਰ ਵਿੱਚ ਦਬਾਅ ਵੀ ਘੱਟ ਹੁੰਦਾ ਹੈ।
ਇਸ ਕਾਰਨ, ਸਿਰ ਕੱਟਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਵੀ ਗਰਦਨ ਦਾ ਹਿੱਸਾ ਜਲਦੀ ਜੰਮ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਜ਼ਖ਼ਮ ਬੰਦ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਨਾਲ ਖ਼ੂਨ ਵਗਣਾ ਬੰਦ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਸਰੀਰ ਨੂੰ ਲੋੜੀਂਦੀ ਆਕਸੀਜਨ ਦੇ ਪ੍ਰਵਾਹ ਵਿੱਚ ਰੁਕਾਵਟ ਨਹੀਂ ਆਉਂਦੀ।
ਮੀਡੀਆ ਪਲੇਬੈਕ ਤੁਹਾਡੀ ਡਿਵਾਈਸ ‘ਤੇ ਸਪੋਰਟ ਨਹੀਂ ਕਰਦਾ
source : BBC PUNJABI
