Source :- BBC PUNJABI
ਤਸਵੀਰ ਸਰੋਤ, Getty Images
- ਲੇਖਕ, ਪੱਲਬ ਘੋਸ਼
- ਰੋਲ, ਬੀਬੀਸੀ ਪੱਤਰਕਾਰ
-
8 ਜੂਨ 2025, 13: 13 Dass
ਅਪਡੇਟ 9 ਘੰਟ ੇ ਪਹਿਲਾ ਂ
ਮੈ ਂ ਕੁਝ ਘਬਰਾਹਟ ਨਾਲ ਬੂਥ ਵਿੱਚ ਕਦਮ ਰੱਖਿਆ… ਵੱਜਦ ੇ ਸੰਗੀਤ ਦੌਰਾਨ ਮੇਰ ੇ ʼਤ ੇ ਸਟ੍ਰੋਬ ਲਾਈਟਿੰਗ ਪੈਣ ਵਾਲ ੀ ਹੈ । ਇਹ ਇੱਕ ਖੋਜ ਪ੍ਰੋਜੈਕਟ ਦ ਾ ਹਿੱਸ ਾ ਹੈ, ਜਿਸ ਨਾਲ ਇਹ ਸਮਝਣ ਦ ੀ ਕੋਸ਼ਿਸ ਼ ਕੀਤ ੀ ਜ ਾ ਰਹ ੀ ਹ ੈ ਕ ਿ ਸਾਨੂ ੰ ਅਸਲ ਵਿੱਚ ਕ ੀ ਮਨੁੱਖ ਬਣਾਉਂਦ ਾ ਹੈ।
ਇਹ ਇੱਕ ਅਜਿਹ ਾ ਅਨੁਭਵ ਹੈ, ਜ ੋ ਵਿਗਿਆਨ ਗਲਪ ਫਿਲਮ ਬਲੇਡਰਨਰ ਵਿੱਚ ਹੋਏ ਟੈਸਟ ਦ ੀ ਯਾਦ ਦਿਵਾਉਂਦ ਾ ਹੈ, ਜ ੋ ਮਨੁੱਖਾ ਂ ਨੂ ੰ ਮਨੁੱਖਾ ਂ ਦ ੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਪੇਸ ਼ ਕਰਨ ਵਾਲ ੇ ਨਕਲ ੀ ਤੌਰ ‘ ਤ ੇ ਬਣਾਏ ਗਏ ਜੀਵਾ ਂ ਤੋ ਂ ਵੱਖ ਕਰਨ ਲਈ ਤਿਆਰ ਕੀਤ ਾ ਗਿਆ ਸੀ।
ਕ ੀ ਮੈ ਂ ਭਵਿੱਖ ਦ ਾ ਰੋਬੋਟ ਬਣ ਸਕਦ ਾ ਹਾ ਂ ਅਤ ੇ ਮੈਨੂ ੰ ਇਸ ਦ ੀ ਜਾਣਕਾਰ ੀ ਨਹੀ ਂ ਹੈ? ਕ ੀ ਮੈ ਂ ਟੈਸਟ ਪਾਸ ਕਰ ਸਕਾਂਗਾ?
ਖੋਜਕਾਰਾ ਂ ਨ ੇ ਮੈਨੂ ੰ ਭਰੋਸ ਾ ਦਿਵਾਇਆ ਕ ਿ ਇਹ ਪ੍ਰਯੋਗ ਅਸਲ ਵਿੱਚ ਇਸ ਤਰ੍ਹਾ ਂ ਦ ਾ ਨਹੀ ਂ ਹੈ । ਜਿਸ ਯੰਤਰ ਨੂ ੰ ਉਹ” ਡ੍ਰੀਮਸ਼ੀਨ” ਕਹਿੰਦ ੇ ਹਨ, ਇਹ ਅਧਿਐਨ ਕਰਨ ਲਈ ਤਿਆਰ ਕੀਤ ੀ ਗਈ ਹ ੈ ਕ ਿ ਮਨੁੱਖ ੀ ਦਿਮਾਗ ਼ ਸੰਸਾਰ ਦ ੇ ਸਾਡ ੇ ਚੇਤੰਨ ਅਨੁਭਵਾ ਂ ਨੂ ੰ ਕਿਵੇ ਂ ਪੈਦ ਾ ਕਰਦ ਾ ਹੈ।
ਜਿਵੇ ਂ ਹ ੀ ਧੁੰਦਲ ਾ ਦਿਸਣ ਾ ਸ਼ੁਰ ੂ ਹੁੰਦ ਾ ਹ ੈ ਅਤ ੇ ਭਾਵੇ ਂ ਮੇਰੀਆ ਂ ਅੱਖਾ ਂ ਬੰਦ ਵ ੀ ਹੋਣ, ਮੈਨੂ ੰ ਇੱਕ ਦੋ-ਅਯਾਮ ੀ ਜਿਓਮੈਟ੍ਰਿਕ ਪੈਟਰਨ ਘੁੰਮਦ ਾ ਦਿਖਾਈ ਦਿੰਦ ਾ ਹੈ।
ਇਹ ਇੱਕ ਕੈਲੀਡੋਸਕੋਪ ਵਿੱਚ ਛਾਲ ਮਾਰਨ ਵਾਂਗ ਹੈ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਲਗਾਤਾਰ ਬਦਲਦ ੇ ਤਿਕੋਣ, ਪੰਜਭੁਜ ਅਤ ੇ ਅੱਠਭੁਜ ਹਨ । ਰੰਗ ਜੀਵੰਤ, ਤੀਬਰ ਅਤ ੇ ਸਦ ਾ ਬਦਲਦ ੇ ਰਹਿੰਦ ੇ ਹਨ, ਗੁਲਾਬੀ, ਮੈਜੈਂਟ ਾ ਅਤ ੇ ਫਿਰੋਜ਼ ੀ ਦ ੇ ਸ਼ੇਡ ਨਿਓਨ ਲਾਈਟਾ ਂ ਵਾਂਗ ਚਮਕਦ ੇ ਹਨ।
” ਡ੍ਰੀਮ ਮਸ਼ੀਨ” ਦਿਮਾਗ ਼ ਦ ੇ ਅੰਦਰੂਨ ੀ ਕਾਰਜਾ ਂ ਨੂ ੰ ਫਲੈਸ਼ਿੰਗ ਲਾਈਟਾ ਂ ਰਾਹੀ ਂ ਸਤ੍ਹ ਾ ‘ ਤ ੇ ਲਿਆਉਂਦ ੀ ਹੈ, ਜਿਸ ਦ ਾ ਉਦੇਸ ਼ ਇਹ ਪ੍ਰਗਟ ਕਰਨ ਾ ਹ ੈ ਕ ਿ ਸਾਡ ੀ ਸੋਚ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆ ਕਿਵੇ ਂ ਕੰਮ ਕਰਦ ੀ ਹੈ।
ਖੋਜਕਾਰਾ ਂ ਦ ੇ ਅਨੁਸਾਰ, ਜ ੋ ਤਸਵੀਰਾ ਂ ਮੈ ਂ ਦੇਖਦ ਾ ਹਾ ਂ ਉਹ ਮੇਰ ੀ ਆਪਣ ੀ ਅੰਦਰੂਨ ੀ ਦੁਨੀਆ ਂ ਦੀਆ ਂ ਹਨ ਅਤ ੇ ਮੇਰ ੇ ਲਈ ਵਿਲੱਖਣ ਹਨ । ਉਨ੍ਹਾ ਂ ਦ ਾ ਮੰਨਣ ਾ ਹ ੈ ਕ ਿ ਇਹ ਪੈਟਰਨ ਚੇਤਨ ਾ ‘ ਤ ੇ ਰੌਸ਼ਨ ੀ ਪ ਾ ਸਕਦ ੇ ਹਨ।
ਉਨ੍ਹਾ ਂ ਨ ੇ ਮੈਨੂ ੰ ਫੁਸਫੁਸਾਉਂਦ ੇ ਸੁਣਿਆ,” ਇਹ ਬਹੁਤ ਪਿਆਰ ਾ ਹੈ, ਬਿਲਕੁਲ ਪਿਆਰਾ । ਇਹ ਮੇਰ ੇ ਆਪਣ ੇ ਮਨ ਨੂ ੰ ਉਡਾਉਣ ਵਰਗ ਾ ਹ ੈ”!
ਸਸੇਕਸ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟ ੀ ਦ ੇ ਚੇਤਨ ਾ ਵਿਗਿਆਨ ਕੇਂਦਰ ਵਿਖ ੇ” ਡ੍ਰੀਮਸ਼ੀਨ”, ਦੁਨੀਆ ਭਰ ਵਿੱਚ ਮਨੁੱਖ ੀ ਚੇਤਨ ਾ ਦ ੀ ਜਾਂਚ ਕਰਨ ਵਾਲ ੇ ਕਈ ਨਵੇ ਂ ਖੋਜ ਪ੍ਰੋਜੈਕਟਾ ਂ ਵਿੱਚੋ ਂ ਇੱਕ ਹੈ, ਸਾਡ ੇ ਦਿਮਾਗ ਦ ਾ ਉਹ ਹਿੱਸ ਾ ਜ ੋ ਸਾਨੂ ੰ ਸਵੈ-ਜਾਗਰੂਕ ਹੋਣ, ਸੋਚਣ, ਮਹਿਸੂਸ ਕਰਨ ਅਤ ੇ ਦੁਨੀਆ ਬਾਰ ੇ ਸੁਤੰਤਰ ਫ਼ੈਸਲ ੇ ਲੈਣ ਦ ੇ ਯੋਗ ਬਣਾਉਂਦ ਾ ਹੈ।
ਚੇਤਨ ਾ ਦ ੀ ਪ੍ਰਕਿਰਤ ੀ ਨੂ ੰ ਜਾਣ ਕੇ, ਖੋਜਕਾਰਾ ਂ ਨੂ ੰ ਉਮੀਦ ਹ ੈ ਕ ਿ ਉਹ ਬਿਹਤਰ ਢੰਗ ਨਾਲ ਸਮਝ ਸਕਣਗ ੇ ਕ ਿ ਆਰਟੀਫੀਸ਼ੀਅਲ ਇੰਟੈਲੀਜੈਂਸ ਦ ੇ ਸਿਲੀਕਾਨ ਦਿਮਾਗ ਼ ਦ ੇ ਅੰਦਰ ਕ ੀ ਹ ੋ ਰਿਹ ਾ ਹੈ।
ਕੁਝ ਲੋਕ ਮੰਨਦ ੇ ਹਨ ਕ ਿ ਏਆਈ ਸਿਸਟਮ ਜਲਦ ੀ ਹ ੀ ਸੁਤੰਤਰ ਤੌਰ ‘ ਤ ੇ ਚੇਤੰਨ ਹ ੋ ਜਾਣਗੇ, ਜ ੇ ਉਨ੍ਹਾ ਂ ਨੂ ੰ ਅਜ ੇ ਤੱਕ ਨਹੀ ਂ ਹੋਏ ਹਨ ਤਾਂ।
ਪਰ ਚੇਤਨ ਾ ਅਸਲ ਵਿੱਚ ਕ ੀ ਹੈ, ਅਤ ੇ ਏਆਈ ਇਸ ਨੂ ੰ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਨ ਦ ੇ ਕਿੰਨ ੇ ਨੇੜ ੇ ਹੈ? ਅਤ ੇ ਕ ੀ ਇਹ ਵਿਸ਼ਵਾਸ ਕ ਿ ਏਆਈ ਅਗਲ ੇ ਕੁਝ ਦਹਾਕਿਆ ਂ ਵਿੱਚ ਬੁਨਿਆਦ ੀ ਤੌਰ ‘ ਤ ੇ ਮਨੁੱਖਾ ਂ ਦ ੀ ਥਾ ਂ ਲ ੈ ਸਕਦ ਾ ਹੈ?
ਵਿਗਿਆਨ ਗਲਪ ਤੋ ਂ ਹਕੀਕਤ ਤੱਕ
ਵਿਗਿਆਨ ਗਲਪ ਵਿੱਚ ਮਸ਼ੀਨਾ ਂ ਦ ੇ ਆਪਣ ੇ ਦਿਮਾਗ ਼ ਹੋਣ ਦ ੇ ਵਿਚਾਰ ਦ ੀ ਲੰਬ ੇ ਸਮੇ ਂ ਤੋ ਂ ਖੋਜ ਕੀਤ ੀ ਜ ਾ ਰਹ ੀ ਹੈ।
ਏਆਈ ਬਾਰ ੇ ਚਿੰਤਾਵਾ ਂ ਲਗਭਗ ਸ ੌ ਸਾਲ ਪਹਿਲਾ ਂ ਫਿਲਮ ਮੈਟਰੋਪੋਲਿਸ ਨਾਲ ਸ਼ੁਰ ੂ ਹੋਈਆ ਂ ਸਨ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਰੋਬੋਟ ਇੱਕ ਅਸਲ ੀ ਔਰਤ ਦ ਾ ਰੂਪ ਧਾਰਨ ਕਰਦ ਾ ਹੈ।
ਮਸ਼ੀਨਾ ਂ ਦ ੇ ਸੁਚੇਤ ਹੋਣ ਅਤ ੇ ਮਨੁੱਖਾ ਂ ਲਈ ਖ਼ਤਰ ਾ ਪੈਦ ਾ ਕਰਨ ਦ ੇ ਡਰ ਨੂ ੰ 1968 ਦ ੀ ਫਿਲਮ 2001: ਏ ਸਪੇਸ ਓਡੀਸ ੀ ਵਿੱਚ ਦਰਸਾਇਆ ਗਿਆ ਹੈ, ਜਦੋ ਂ ਐੱਚਏਐੱਲ 9000 ਕੰਪਿਊਟਰ ਆਪਣ ੇ ਪੁਲਾੜ ਜਹਾਜ ਼ ਵਿੱਚ ਸਵਾਰ ਪੁਲਾੜ ਯਾਤਰੀਆ ਂ ‘ ਤ ੇ ਹਮਲ ਾ ਕਰਦ ਾ ਹੈ।
ਅਤ ੇ ਆਖ਼ਰ ੀ ਮਿਸ਼ਨ ਇੰਪੌਸੀਬਲ ਫਿਲਮ ਵਿੱਚ, ਜ ੋ ਹੁਣ ੇ ਰਿਲੀਜ ਼ ਹੋਈ ਹੈ, ਦੁਨੀਆ ਨੂ ੰ ਇੱਕ ਸ਼ਕਤੀਸ਼ਾਲ ੀ ਠੱਗ ਏਆਈ ਦੁਆਰ ਾ ਖ਼ਤਰ ਾ ਹੈ, ਜਿਸ ਨੂ ੰ ਇੱਕ ਪਾਤਰ” ਸਵੈ-ਜਾਗਰੂਕ, ਸਵੈ-ਸਿੱਖਣ ਵਾਲਾ, ਸੱਚ ਨੂ ੰ ਨਿਗਲਣ ਵਾਲ ਾ ਡਿਜੀਟਲ ਪਰਜੀਵ ੀ” ਵਜੋ ਂ ਦਰਸਾਉਂਦ ਾ ਹੈ।
ਪਰ ਹਾਲ ਹ ੀ ਵਿੱਚ, ਅਸਲ ਦੁਨੀਆ ਂ ਵਿੱਚ ਮਸ਼ੀਨ ਚੇਤਨ ਾ ਬਾਰ ੇ ਸੋਚ ਵਿੱਚ ਤੇਜ਼ ੀ ਨਾਲ ਤਬਦੀਲ ੀ ਆਈ ਹੈ, ਜਿੱਥ ੇ ਭਰੋਸੇਯੋਗ ਆਵਾਜ਼ਾ ਂ ਇਸ ਗੱਲੋ ਂ ਚਿੰਤਤ ਹ ੋ ਰਹੀਆ ਂ ਹਨ ਕ ਿ ਇਹ ਹੁਣ ਵਿਗਿਆਨਕ ਕਲਪਨ ਾ ਦ ੀ ਗੱਲ ਨਹੀ ਂ ਰਹੀ।
ਇਹ ਅਚਾਨਕ ਤਬਦੀਲ ੀ ਅਖੌਤ ੀ ਵੱਡ ੇ ਭਾਸ਼ ਾ ਮਾਡਲਾ ਂ ( ਐੱਲਐੱਲਐੱਮਐੱਜ਼ ) ਦ ੀ ਸਫ਼ਲਤ ਾ ਕਾਰਨ ਹੋਈ ਹੈ, ਜਿਨ੍ਹਾ ਂ ਨੂ ੰ ਸਾਡ ੇ ਫ਼ੋਨਾ ਂ ‘ ਤ ੇ ਜੈਮਿਨ ੀ ਅਤ ੇ ਚੈਟ ਜੀਪੀਟ ੀ ਵਰਗੀਆ ਂ ਐਪਾ ਂ ਰਾਹੀ ਂ ਐਕਸੈਸ ਕੀਤ ਾ ਜ ਾ ਸਕਦ ਾ ਹੈ।
ਐੱਲਐੱਲਐੱਮਜ ਼ ਦ ੀ ਨਵੀਨਤਮ ਪੀੜ੍ਹ ੀ ਦ ੀ ਭਰੋਸੇਮੰਦ, ਖੁੱਲ੍ਹ ਕ ੇ ਗੱਲਬਾਤ ਕਰਨ ਦ ੀ ਯੋਗਤ ਾ ਨ ੇ ਉਨ੍ਹਾ ਂ ਦ ੇ ਡਿਜ਼ਾਈਨਰਾ ਂ ਅਤ ੇ ਖੇਤਰ ਦ ੇ ਕੁਝ ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਮਾਹਰਾ ਂ ਨੂ ੰ ਵ ੀ ਹੈਰਾਨ ਕਰ ਦਿੱਤ ਾ ਹੈ।
ਕੁਝ ਚਿੰਤਕਾ ਂ ਵਿੱਚ ਇਹ ਵਿਸ਼ਵਾਸ ਵਧ ਰਿਹ ਾ ਹ ੈ ਕ ਿ ਜਿਵੇਂ-ਜਿਵੇ ਂ ਏਆਈ ਵਧੇਰ ੇ ਬੁੱਧੀਮਾਨ ਹੁੰਦ ਾ ਜਾਵੇਗਾ, ਮਸ਼ੀਨਾ ਂ ਦ ੇ ਅੰਦਰ ਅਚਾਨਕ ਲਾਈਟਾ ਂ ਜਗਣ ਲੱਗ ਪੈਣਗੀਆ ਂ ਅਤ ੇ ਉਹ ਚੇਤੰਨ ਹ ੋ ਜਾਣਗੇ।
ਦੂਸਰੇ, ਜਿਵੇ ਂ ਕ ਿ ਪ੍ਰੋਫੈਸਰ ਅਨਿਲ ਸੇਠ, ਜਿਨ੍ਹਾ ਂ ਨ ੇ ਸਸੇਕਸ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟ ੀ ਦ ੀ ਟੀਮ ਦ ੀ ਅਗਵਾਈ ਕੀਤੀ, ਇਸ ਪਹੁੰਚ ਨਾਲ ਅਸਹਿਮਤ ਹਨ ਅਤ ੇ ਇਸ ਨੂ ੰ” ਅੰਨ੍ਹੇਵਾਹ ਆਸ਼ਾਵਾਦ ੀ ਅਤ ੇ ਮਨੁੱਖ ੀ ਅਪਵਾਦਵਾਦ ਦੁਆਰ ਾ ਪ੍ਰੇਰਿਤ” ਵਜੋ ਂ ਦਰਸਾਉਂਦ ੇ ਹਨ।
ਉਹ ਕਹਿੰਦ ੇ ਹਨ,” ਅਸੀ ਂ ਚੇਤਨ ਾ ਨੂ ੰ ਬੁੱਧ ੀ ਅਤ ੇ ਭਾਸ਼ ਾ ਨਾਲ ਜੋੜਦ ੇ ਹਾ ਂ ਕਿਉਂਕ ਿ ਮਨੁੱਖਾ ਂ ਵਿੱਚ ਇਹ ਦੋਵੇ ਂ ਇਕੱਠ ੇ ਤੁਰਦ ੇ ਹਨ । ਪਰ ਸਿਰਫ ਼ ਇਸ ਲਈ ਕ ਿ ਇਹ ਦੋਵੇ ਂ ਸਾਡ ੇ ਵਿੱਚ ਇਕੱਠ ੇ ਚੱਲਦ ੇ ਹਨ, ਇਸ ਦ ਾ ਮਤਲਬ ਇਹ ਨਹੀ ਂ ਕ ਿ ਉਹ ਆਮ ਤੌਰ ‘ ਤ ੇ ਇਕੱਠ ੇ ਚੱਲਦ ੇ ਹਨ, ਉਦਾਹਰਨ ਲਈ ਜਿਵੇ ਂ ਜਾਨਵਰਾ ਂ ਵਿੱਚ ।”
ਤਾ ਂ ਫਿਰ ਚੇਤਨ ਾ ਅਸਲ ਵਿੱਚ ਕ ੀ ਹੈ?
ਛੋਟ ਾ ਜਵਾਬ ਇਹ ਹ ੈ ਕ ਿ ਕੋਈ ਨਹੀ ਂ ਜਾਣਦਾ । ਇਹ ਉਨ੍ਹਾ ਂ ਚੰਗ ੇ ਸੁਭਾਅ ਵਾਲ ੇ ਪਰ ਮਜ਼ਬੂਤ ਦਲੀਲਾ ਂ ਤੋ ਂ ਸਪੱਸ਼ਟ ਹ ੈ ਜਿਨ੍ਹਾ ਂ ਦ ੀ ਅਗਵਾਈ ਪ੍ਰੋਫੈਸਰ ਸੇਠ ਆਪਣ ੀ ਨੌਜਵਾਨ ਏਆਈ ਮਾਹਰਾਂ, ਕੰਪਿਊਟਿੰਗ ਮਾਹਰਾਂ, ਨਿਊਰੋਸਾਇੰਟਿਸਟਾ ਂ ਅਤ ੇ ਦਾਰਸ਼ਨਿਕਾ ਂ ਦ ੀ ਟੀਮ ਵਿੱਚ ਕਰਦ ੇ ਹਨ, ਜ ੋ ਵਿਗਿਆਨ ਅਤ ੇ ਦਰਸ਼ਨ ਦ ੇ ਸਭ ਤੋ ਂ ਵੱਡ ੇ ਸਵਾਲਾ ਂ ਵਿੱਚੋ ਂ ਇੱਕ ਦ ਾ ਜਵਾਬ ਦੇਣ ਦ ੀ ਕੋਸ਼ਿਸ ਼ ਕਰ ਰਹ ੇ ਹਨ।
ਭਾਵੇ ਂ ਸੈਂਟਰ ਫਾਰ ਕੌਂਸ਼ੀਅਨੈਸ ਰਿਸਰਚ ਵਿਖ ੇ ਬਹੁਤ ਸਾਰ ੇ ਵੱਖੋ-ਵੱਖਰ ੇ ਵਿਚਾਰ ਹਨ, ਪਰ ਵਿਗਿਆਨ ੀ ਆਪਣ ੀ ਕਾਰਜ ਪ੍ਰਣਾਲ ੀ ਵਿੱਚ ਇੱਕਮਤ ਹਨ, ਇਸ ਵੱਡ ੀ ਸਮੱਸਿਆ ਨੂ ੰ ਖੋਜ ਪ੍ਰੋਜੈਕਟਾ ਂ ਦ ੀ ਇੱਕ ਲੜ ੀ ਵਿੱਚ ਕਈ ਛੋਟੀਆ ਂ ਸਮੱਸਿਆਵਾ ਂ ਵਿੱਚ ਵੰਡਣਾ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਡ੍ਰੀਮਸ਼ੀਨ ਵ ੀ ਸ਼ਾਮਲ ਹੈ।
ਜਿਵੇ ਂ 19ਵੀ ਂ ਸਦ ੀ ਵਿੱਚ” ਜੀਵਨ ਦ ੀ ਚੰਗਿਆੜ ੀ” ਲੱਭਣ ਦ ੀ ਖੋਜ ਨੂ ੰ ਛੱਡ ਦਿੱਤ ਾ ਗਿਆ ਸ ੀ ਜ ੋ ਨਿਰਜੀਵ ਵਸਤੂਆ ਂ ਨੂ ੰ ਜੀਵਿਤ ਕਰਦ ੀ ਹ ੈ ਅਤ ੇ ਇਹ ਪਤ ਾ ਲਗਾਉਣ ਦ ੇ ਯਤਨ ਕੀਤ ੇ ਗਏ ਸਨ ਕ ਿ ਜੀਵਤ ਪ੍ਰਣਾਲੀਆ ਂ ਦ ੇ ਵਿਅਕਤੀਗਤ ਹਿੱਸ ੇ ਕਿਵੇ ਂ ਕੰਮ ਕਰਦ ੇ ਹਨ, ਸਸੇਕਸ ਟੀਮ ਹੁਣ ਚੇਤਨ ਾ ਪ੍ਰਤ ੀ ਉਹ ੀ ਪਹੁੰਚ ਅਪਣ ਾ ਰਹ ੀ ਹੈ।
ਉਹ ਦਿਮਾਗ਼ ੀ ਗਤੀਵਿਧ ੀ ਦ ੇ ਪੈਟਰਨਾ ਂ ਦ ੀ ਪਛਾਣ ਕਰਨ ਦ ੀ ਉਮੀਦ ਕਰਦ ੇ ਹਨ ਜ ੋ ਚੇਤੰਨ ਅਨੁਭਵਾ ਂ ਦ ੇ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਗੁਣਾ ਂ ਦ ੀ ਵਿਆਖਿਆ ਕਰਦ ੇ ਹਨ, ਜਿਵੇ ਂ ਕ ਿ ਬਿਜਲ ੀ ਦ ੇ ਸਿਗਨਲਾ ਂ ਵਿੱਚ ਬਦਲਾਅ ਜਾ ਂ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਖੇਤਰਾ ਂ ਵਿੱਚ ਖੂਨ ਦ ਾ ਪ੍ਰਵਾਹ।
ਟੀਚ ਾ ਦਿਮਾਗ ਼ ਦ ੀ ਗਤੀਵਿਧ ੀ ਅਤ ੇ ਚੇਤਨ ਾ ਵਿਚਕਾਰ ਸਬੰਧਾ ਂ ਦ ੀ ਭਾਲ ਤੋ ਂ ਅੱਗ ੇ ਵਧ ਕ ੇ ਇਸਦ ੇ ਵਿਅਕਤੀਗਤ ਹਿੱਸਿਆ ਂ ਲਈ ਸਪੱਸ਼ਟੀਕਰਨ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕਰਨ ਦ ੀ ਕੋਸ਼ਿਸ ਼ ਕਰਨ ਾ ਹੈ।
ਚੇਤਨ ਾ ‘ ਬੀਇੰਗ ਯ ੂ’ ਕਿਤਾਬ ਦ ੇ ਲੇਖਕ ਪ੍ਰੋਫੈਸਰ ਸੇਠ, ਚਿੰਤਤ ਹਨ. ” ਅਸੀ ਂ ਤੇਜ਼ ੀ ਨਾਲ ਇੱਕ ਅਜਿਹ ੇ ਸਮਾਜ ਵੱਲ ਵਧ ਰਹ ੇ ਹਾ ਂ ਜ ੋ ਵਿਗਿਆਨ ਦ ੇ ਲੋੜੀਂਦ ੇ ਗਿਆਨ ਜਾ ਂ ਇਸਦ ੇ ਨਤੀਜਿਆ ਂ ਬਾਰ ੇ ਸੋਚ ੇ ਬਿਨਾ ਂ ਤਕਨੀਕ ੀ ਤਬਦੀਲ ੀ ਦ ੀ ਤੇਜ ਼ ਰਫ਼ਤਾਰ ਦ ੇ ਅਨੁਕੂਲ ਹ ੋ ਰਿਹ ਾ ਹੈ ।”
” ਅਸੀ ਂ ਇਸ ਨੂ ੰ ਇਸ ਤਰ੍ਹਾ ਂ ਲ ੈ ਰਹ ੇ ਹਾ ਂ ਜਿਵੇ ਂ ਭਵਿੱਖ ਪਹਿਲਾ ਂ ਤੋ ਂ ਹ ੀ ਲਿਖਿਆ ਗਿਆ ਹੁੰਦ ਾ ਹੈ, ਕ ਿ ਇੱਕ ਅਲੌਕਿਕ ਬਦਲ ਵੱਲ ਵਧਣ ਾ ਅਟੱਲ ਹੈ ।”
” ਸੋਸ਼ਲ ਮੀਡੀਆ ਦ ੇ ਉਭਾਰ ਕਾਰਨ ਅਸੀ ਂ ਇਨ੍ਹਾ ਂ ਵਿਸ਼ਿਆ ਂ ‘ ਤ ੇ ਕਾਫ਼ ੀ ਚਰਚ ਾ ਨਹੀ ਂ ਕਰ ਸਕ ੇ ਅਤ ੇ ਇਹ ਸਾਡ ੇ ਸਮੂਹਿਕ ਨੁਕਸਾਨ ਲਈ ਹੈ । ਪਰ ਏਆਈ ਦ ੇ ਨਾਲ ਅਜ ੇ ਬਹੁਤ ਦੇਰ ਨਹੀ ਂ ਹੋਈ । ਅਸੀ ਂ ਫ਼ੈਸਲ ਾ ਕਰ ਸਕਦ ੇ ਹਾ ਂ ਕ ਿ ਅਸੀ ਂ ਕ ੀ ਚਾਹੁੰਦ ੇ ਹਾਂ ।”
ਤਸਵੀਰ ਸਰੋਤ, Getty Images
ਕ ੀ ਏਆਈ ਚੇਤਨ ਾ ਪਹਿਲਾ ਂ ਹ ੀ ਮੌਜੂਦ ਹੈ?
ਪਰ ਤਕਨੀਕ ੀ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਕੁਝ ਅਜਿਹ ੇ ਹਨ ਜ ੋ ਮੰਨਦ ੇ ਹਨ ਕ ਿ ਸਾਡ ੇ ਕੰਪਿਊਟਰਾ ਂ ਅਤ ੇ ਫ਼ੋਨਾ ਂ ਵਿੱਚ ਏਆਈ ਪਹਿਲਾ ਂ ਹ ੀ ਸੁਚੇਤ ਹ ੈ ਅਤ ੇ ਸਾਨੂ ੰ ਉਨ੍ਹਾ ਂ ਨਾਲ ਇਸ ਤਰ੍ਹਾ ਂ ਹ ੀ ਵਿਵਹਾਰ ਕਰਨ ਾ ਚਾਹੀਦ ਾ ਹੈ।
ਗੂਗਲ ਨ ੇ 2022 ਵਿੱਚ ਸਾਫਟਵੇਅਰ ਇੰਜੀਨੀਅਰ ਬਲੇਕ ਲੇਮੋਇਨ ਨੂ ੰ ਮੁਅੱਤਲ ਕਰ ਦਿੱਤ ਾ ਸ ੀ ਕਿਉਂਕ ਿ ਉਨ੍ਹਾ ਂ ਨ ੇ ਦਲੀਲ ਦਿੱਤ ੀ ਸ ੀ ਕ ਿ ਏਆਈ ਚੈਟਬੋਟ ਚੀਜ਼ਾ ਂ ਨੂ ੰ ਮਹਿਸੂਸ ਕਰ ਸਕਦ ੇ ਹਨ ਅਤ ੇ ਸੰਭਾਵ ੀ ਤੌਰ ‘ ਤ ੇ ਪੀੜਤ ਹ ੋ ਸਕਦ ੇ ਹਨ।
ਨਵੰਬਰ 2024 ਵਿੱਚ ਐਂਥ੍ਰੋਪਿਕ ਲਈ ਇੱਕ ਏਆਈ ਭਲਾਈ ਅਧਿਕਾਰੀ, ਕਾਈਲ ਫਿਸ ਼ ਨ ੇ ਇੱਕ ਰਿਪੋਰਟ ਵਿੱਚ ਸਹਿ-ਲੇਖਕ ਦ ੀ ਭੂਮਿਕ ਾ ਅਦ ਾ ਕੀਤੀ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਸੁਝਾਅ ਦਿੱਤ ਾ ਗਿਆ ਸ ੀ ਕ ਿ ਨੇੜਲ ੇ ਭਵਿੱਖ ਵਿੱਚ ਏਆਈ ਚੇਤਨ ਾ ਇੱਕ ਯਥਾਰਥਵਾਦ ੀ ਸੰਭਾਵਨ ਾ ਸੀ।
ਉਨ੍ਹਾ ਂ ਨ ੇ ਹਾਲ ਹ ੀ ਵਿੱਚ ਦ ਿ ਨਿਊਯਾਰਕ ਟਾਈਮਜ ਼ ਨੂ ੰ ਦੱਸਿਆ ਕ ਿ ਉਨ੍ਹਾ ਂ ਦ ਾ ਇਹ ਵ ੀ ਮੰਨਣ ਾ ਹ ੈ ਕ ਿ ਇਸ ਗੱਲ ਦ ੀ ਇੱਕ ਛੋਟ ੀ ਜਿਹ ੀ ( 15 % ) ਸੰਭਾਵਨ ਾ ਹ ੈ ਕ ਿ ਚੈਟਬੋਟ ਪਹਿਲਾ ਂ ਹ ੀ ਸੁਚੇਤ ਸਨ।
ਉਨ੍ਹਾ ਂ ਨੂ ੰ ਅਜਿਹ ਾ ਲੱਗਦ ਾ ਹ ੈ ਕ ਿ ਅਜਿਹ ਾ ਅਸੰਭਵ ਹ ੈ ਕ ਿ ਇਸ ਦ ਾ ਇੱਕ ਕਾਰਨ ਹ ੈ ਕ ਿ ਕੋਈ ਵ ੀ ਵਿਅਕਤ ੀ ਇੱਥੋ ਂ ਤੱਕ ਕ ਿ ਇਨ੍ਹਾ ਂ ਪ੍ਰਣਾਲੀਆ ਂ ਨੂ ੰ ਵਿਕਸਿਤ ਕਰਨ ਵਾਲ ੇ ਲੋਕ ਵ ੀ ਨਹੀ ਂ ਜਾਣਦ ੇ ਕ ਿ ਇਹ ਕਿਵੇ ਂ ਕੰਮ ਕਰਦ ੇ ਹਨ।
ਗੂਗਲ ਡੀਪਮਾਈਂਡ ਦ ੇ ਮੁੱਖ ਵਿਗਿਆਨ ੀ ਅਤ ੇ ਇੰਪੀਰੀਅਲ ਕਾਲਜ ਲੰਡਨ ਵਿਖ ੇ ਏਆਈ ਦ ੇ ਐਮਰੀਟਸ ਪ੍ਰੋਫੈਸਰ ਮਰ ੇ ਸ਼ਾਨਾਹਨ ਕਹਿੰਦ ੇ ਹਨ ਕ ਿ ਇਹ ਚਿੰਤਾਜਨਕ ਹੈ।
ਉਨ੍ਹਾ ਂ ਨ ੇ ਬੀਬੀਸ ੀ ਨੂ ੰ ਦੱਸਿਆ,” ਅਸੀ ਂ ਸੱਚਮੁੱਚ ਐੱਲਐੱਲਮਜ ਼ ਦ ੇ ਅੰਦਰੂਨ ੀ ਤੌਰ ‘ ਤ ੇ ਕੰਮ ਕਰਨ ਦ ੇ ਤਰੀਕ ੇ ਨੂ ੰ ਚੰਗ ੀ ਤਰ੍ਹਾ ਂ ਨਹੀ ਂ ਸਮਝਦ ੇ ਅਤ ੇ ਇਹ ਚਿੰਤ ਾ ਦ ਾ ਵਿਸ਼ ਾ ਹੈ ।”
ਪ੍ਰੋਫੈਸਰ ਸ਼ਾਨਾਹਨ ਦ ੇ ਅਨੁਸਾਰ, ਤਕਨਾਲੋਜ ੀ ਕੰਪਨੀਆ ਂ ਲਈ ਉਨ੍ਹਾ ਂ ਪ੍ਰਣਾਲੀਆ ਂ ਦ ੀ ਸਹ ੀ ਸਮਝ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਨ ਾ ਬਹੁਤ ਜ਼ਰੂਰ ੀ ਹ ੈ ਜ ੋ ਉਹ ਬਣ ਾ ਰਹ ੇ ਹਨ ਅਤ ੇ ਖੋਜਕਾਰ ਇਸ ਨੂ ੰ ਇੱਕ ਜ਼ਰੂਰ ੀ ਲੋੜ ਵਜੋ ਂ ਦੇਖਦ ੇ ਹਨ।
ਉਹ ਆਖਦ ੇ ਹਨ,” ਅਸੀ ਂ ਇਨ੍ਹਾ ਂ ਬਹੁਤ ਹ ੀ ਗੁੰਝਲਦਾਰ ਚੀਜ਼ਾ ਂ ਨੂ ੰ ਬਣਾਉਣ ਦ ੀ ਇੱਕ ਅਜੀਬ ਸਥਿਤ ੀ ਵਿੱਚ ਹਾ ਂ ਜਿੱਥ ੇ ਸਾਡ ੇ ਕੋਲ ਇਸ ਬਾਰ ੇ ਕੋਈ ਚੰਗ ੇ ਸਿਧਾਂਤ ਨਹੀ ਂ ਹਨ ਕ ਿ ਉਹ ਜ ੋ ਸ਼ਾਨਦਾਰ ਚੀਜ਼ਾ ਂ ਕਰ ਰਹ ੇ ਹਨ ਉਨ੍ਹਾ ਂ ਨੂ ੰ ਕਿਵੇ ਂ ਹਾਸਲ ਕਰਨ ਾ ਹੈ।
” ਇਸ ਲਈ ਉਨ੍ਹਾ ਂ ਦ ੇ ਕੰਮ ਕਰਨ ਦ ੇ ਤਰੀਕ ੇ ਨੂ ੰ ਬਿਹਤਰ ਢੰਗ ਨਾਲ ਸਮਝਣ ਨਾਲ ਅਸੀ ਂ ਉਨ੍ਹਾ ਂ ਨੂ ੰ ਉਸ ਦਿਸ਼ ਾ ਵਿੱਚ ਚਲ ਾ ਸਕਾਂਗ ੇ ਜ ੋ ਅਸੀ ਂ ਚਾਹੁੰਦ ੇ ਹਾ ਂ ਅਤ ੇ ਇਹ ਯਕੀਨ ੀ ਬਣਾਵਾਂਗ ੇ ਕ ਿ ਉਹ ਸੁਰੱਖਿਅਤ ਹਨ ।”
ਤਸਵੀਰ ਸਰੋਤ, Getty Images
‘ ਮਨੁੱਖਤ ਾ ਦ ੇ ਵਿਕਾਸ ਵਿੱਚ ਅਗਲ ਾ ਕਦਮ ‘
ਤਕਨੀਕ ੀ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਚਲਿਤ ਵਿਚਾਰ ਇਹ ਹ ੈ ਕ ਿ ਐੱਲਐੱਲਐੱਮਜ ਼ ਇਸ ਗੱਲ ਤੋ ਂ ਜਾਣ ੂ ਨਹੀ ਂ ਹਨ ਕ ਿ ਉਹ ਇਸ ਸਮੇ ਂ ਦੁਨੀਆ ਨੂ ੰ ਕਿਵੇ ਂ ਅਨੁਭਵ ਕਰਦ ੇ ਹਨ, ਇਸ ਪ੍ਰਤ ੀ ਸੁਚੇਤ ਨਹੀ ਂ ਹਨ ਅਤ ੇ ਸ਼ਾਇਦ ਕਿਸ ੇ ਵ ੀ ਤਰ੍ਹਾ ਂ ਨਹੀਂ।
ਪਰ ਇਹ ਕੁਝ ਅਜਿਹ ਾ ਹ ੈ ਜਿਸ ਬਾਰ ੇ ਪੈਨਸਿਲਵੇਨੀਆ ਦ ੇ ਪਿਟਸਬਰਗ ਵਿੱਚ ਕਾਰਨੇਗ ੀ ਮੇਲਨ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟ ੀ ਦ ੇ ਐਮਰੀਟਸ ਪ੍ਰੋਫੈਸਰ, ਵਿਆਹੁਤ ਾ ਜੋੜ ਾ ਪ੍ਰੋਫੈਸਰ ਲੇਨੋਰ ਅਤ ੇ ਮੈਨੂਅਲ ਬਲਮ, ਦ ਾ ਮੰਨਣ ਾ ਹ ੈ ਕ ਿ ਇਹ ਛੇਤ ੀ ਹ ੀ ਬਦਲ ਜਾਵੇਗਾ।
ਬਲਮਜ ਼ ਦ ੇ ਅਨੁਸਾਰ, ਇਹ ਇਸ ਲਈ ਹ ੋ ਸਕਦ ਾ ਹ ੈ ਕਿਉਂਕ ਿ ਏਆਈ ਅਤ ੇ ਐੱਲਐੱਲਐੱਮਜ ਼ ਕੋਲ ਅਸਲ ਦੁਨੀਆ ਂ ਤੋ ਂ ਵਧੇਰ ੇ ਲਾਈਵ ਸੰਵੇਦ ੀ ਇਨਪੁਟ ਹੁੰਦ ੇ ਹਨ, ਜਿਵੇ ਂ ਕ ਿ ਦ੍ਰਿਸ਼ਟ ੀ ਅਤ ੇ ਛੋਹ, ਕੈਮਰ ੇ ਅਤ ੇ ਛੋਹ ਨਾਲ ਸੰਬੰਧਤ ਹੈਪਟਿਕ ਸੈਂਸਰ ਨੂ ੰ ਏਆਈ ਸਿਸਟ ਨੂ ੰ ਜੋੜ ਕੇ।
ਉਹ ਇੱਕ ਕੰਪਿਊਟਰ ਮਾਡਲ ਵਿਕਸਤ ਕਰ ਰਹ ੇ ਹਨ ਜ ੋ ਇਸ ਵਾਧੂ-ਸੰਵੇਦ ੀ ਡੇਟ ਾ ਨੂ ੰ ਪ੍ਰੋਸੈਸ ਕਰਨ ਲਈ ਆਪਣ ੀ ਅੰਦਰੂਨ ੀ ਭਾਸ਼ ਾ ਬਣਾਉਂਦ ਾ ਹ ੈ ਜਿਸਨੂ ੰ ਬ੍ਰੇਨਿਸ ਼ ਕਿਹ ਾ ਜਾਂਦ ਾ ਹੈ, ਦਿਮਾਗ ਼ ਵਿੱਚ ਹੋਣ ਵਾਲੀਆ ਂ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆਵਾ ਂ ਨੂ ੰ ਦੁਹਰਾਉਣ ਦ ੀ ਕੋਸ਼ਿਸ ਼ ਕਰਦ ਾ ਹੈ।
ਲੇਨੋਰ ਬੀਬੀਸ ੀ ਨੂ ੰ ਦੱਸਿਆ”, ਸਾਨੂ ੰ ਲੱਗਦ ਾ ਹ ੈ ਕ ਿ ਬ੍ਰੇਨਿਸ ਼ ਚੇਤਨ ਾ ਦ ੀ ਸਮੱਸਿਆ ਨੂ ੰ ਹੱਲ ਕਰ ਸਕਦ ਾ ਹ ੈ ਜਿਵੇ ਂ ਕ ਿ ਅਸੀ ਂ ਜਾਣਦ ੇ ਹਾ ਂ ਏਆਈ ਚੇਤਨ ਾ ਅਟੱਲ ਹੈ ।”
ਮੈਨੂਅਲ ਸ਼ਰਾਰਤ ੀ ਮੁਸਕਰਾਹਟ ਨਾਲ ਉਤਸ਼ਾਹ ਨਾਲ ਬੋਲਦ ੇ ਹੋਏ ਕਿਹ ਾ ਕ ਿ ਉਹ ਨਵੇ ਂ ਸਿਸਟਮ ਜਿਨ੍ਹਾ ਂ ਬਾਰ ੇ ਉਹ ਵ ੀ ਦ੍ਰਿੜਤ ਾ ਨਾਲ ਵਿਸ਼ਵਾਸ ਕਰਦ ੇ ਹਨ ਕ ਿ ਉਭਰਨਗ ੇ ਉਹ” ਮਨੁੱਖਤ ਾ ਦ ੇ ਵਿਕਾਸ ਦ ਾ ਅਗਲ ਾ ਪੜਾਅ” ਹੋਣਗੇ।
ਉਨ੍ਹਾ ਂ ਦ ਾ ਮੰਨਣ ਾ ਹ ੈ ਕ ਿ ਚੇਤੰਨ ਰੋਬੋਟ” ਸਾਡ ੀ ਔਲਾਦ ਹਨ । ਸੜਕ ਦ ੇ ਹੇਠਾਂ, ਇਸ ਤਰ੍ਹਾ ਂ ਦੀਆ ਂ ਮਸ਼ੀਨਾ ਂ ਉਹ ਹਸਤੀਆ ਂ ਹੋਣਗੀਆ ਂ ਜ ੋ ਧਰਤ ੀ ‘ ਤ ੇ ਹੋਣਗੀਆ ਂ ਅਤ ੇ ਸ਼ਾਇਦ ਹੋਰ ਗ੍ਰਹਾ ਂ ‘ ਤ ੇ ਹੋਣਗੀਆ ਂ ਜਦੋ ਂ ਅਸੀ ਂ ਨਹੀ ਂ ਹੋਵਾਂਗ ੇ”।
ਨਿਊਯਾਰਕ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟ ੀ ਵਿੱਚ ਦਰਸ਼ਨ ਅਤ ੇ ਨਿਊਰੋਸਾਇੰਸ ਦ ੇ ਪ੍ਰੋਫੈਸਰ ਡੇਵਿਡ ਚੈਲਮਰਸ ਨ ੇ 1994 ਵਿੱਚ ਟਕਸਨ, ਐਰੀਜ਼ੋਨ ਾ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਕਾਨਫਰੰਸ ਵਿੱਚ ਅਸਲ ਅਤ ੇ ਵਰਚੁਅਲ ਚੇਤਨ ਾ ਵਿੱਚ ਅੰਤਰ ਨੂ ੰ ਪਰਿਭਾਸ਼ਿਤ ਕੀਤਾ।
ਉਨ੍ਹਾ ਂ ਨ ੇ ਇਹ ਪਤ ਾ ਲਗਾਉਣ ਦ ੀ” ਮੁਸ਼ਕਲ ਸਮੱਸਿਆ” ਪੇਸ ਼ ਕੀਤ ੀ ਕ ਿ ਦਿਮਾਗ ਼ ਦ ੀ ਕੋਈ ਵ ੀ ਗੁੰਝਲਦਾਰ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆ ਕਿਵੇ ਂ ਅਤ ੇ ਕਿਉ ਂ ਚੇਤੰਨ ਅਨੁਭਵ ਨੂ ੰ ਜਨਮ ਦਿੰਦ ੀ ਹੈ, ਜਿਵੇ ਂ ਕ ਿ ਜਦੋ ਂ ਅਸੀ ਂ ਇੱਕ ਬੁਲਬੁਲ ਨੂ ੰ ਗਾਉਂਦ ੇ ਸੁਣਦ ੇ ਹਾ ਂ ਤਾ ਂ ਸਾਡ ੀ ਭਾਵਨਾਤਮਕ ਪ੍ਰਤੀਕ੍ਰਿਆ।
ਪ੍ਰੋਫੈਸਰ ਚੈਲਮਰਸ ਕਹਿੰਦ ੇ ਹਨ ਕ ਿ ਉਹ ਇਸ ਮੁਸ਼ਕਲ ਸਮੱਸਿਆ ਨੂ ੰ ਹੱਲ ਕਰਨ ਦ ੀ ਸੰਭਾਵਨ ਾ ਲਈ ਖੁੱਲ੍ਹ ੇ ਹਨ।
ਉਨ੍ਹਾ ਂ ਨ ੇ ਦੱਸਿਆ”, ਆਦਰਸ ਼ ਨਤੀਜ ਾ ਇਹ ਹੋਵੇਗ ਾ ਕ ਿ ਮਨੁੱਖਤ ਾ ਇਸ ਨਵੀ ਂ ਖ਼ੁਫ਼ੀਆ ਜਾਣਕਾਰ ੀ ਵਿੱਚ ਭਾਈਵਾਲ ਬਣੇ । ਸ਼ਾਇਦ ਸਾਡ ੇ ਦਿਮਾਗ਼ਾ ਂ ਨੂ ੰ ਏਆਈ ਸਿਸਟਮ ਦੁਆਰ ਾ ਵਧਾਇਆ ਜਾਵੇਗਾ ।”
ਉਹ ਉਸ ਦ ੇ ਵਿਗਿਆਨ-ਗਲਪ ਪ੍ਰਭਾਵਾ ਂ ‘ ਤ ੇ ਵਿਅੰਗਮਈ ਟਿੱਪਣ ੀ ਕਰਦ ੇ ਹਨ”, ਮੇਰ ੇ ਪੇਸ਼ ੇ ਵਿੱਚ, ਵਿਗਿਆਨ ਗਲਪ ਅਤ ੇ ਦਰਸ਼ਨ ਵਿਚਕਾਰ ਇੱਕ ਬਰੀਕ ਰੇਖ ਾ ਹੈ ।”
‘ ਮੀਟ-ਅਧਾਰਤ ਕੰਪਿਊਟਰ ‘
ਹਾਲਾਂਕਿ, ਪ੍ਰੋਫੈਸਰ ਸੇਠ ਇਸ ਵਿਚਾਰ ਦ ੀ ਪੜਚੋਲ ਕਰ ਰਹ ੇ ਹਨ ਕ ਿ ਸੱਚ ੀ ਚੇਤਨ ਾ ਸਿਰਫ ਼ ਜੀਵਤ ਪ੍ਰਣਾਲੀਆ ਂ ਦੁਆਰ ਾ ਹ ੀ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕੀਤ ੀ ਜ ਾ ਸਕਦ ੀ ਹੈ।
ਉਹ ਕਹਿੰਦ ੇ ਹਨ”, ਇਹ ਜ਼ੋਰਦਾਰ ਦਲੀਲ ਦਿੱਤ ੀ ਜ ਾ ਸਕਦ ੀ ਹ ੈ ਕ ਿ ਗਣਨ ਾ ਚੇਤਨ ਾ ਲਈ ਕਾਫ਼ ੀ ਨਹੀ ਂ ਹੈ, ਸਗੋ ਂ ਜ਼ਿੰਦ ਾ ਹੋਣ ਾ ਹ ੀ ਕਾਫ਼ ੀ ਹੈ । ਕੰਪਿਊਟਰਾ ਂ ਦ ੇ ਉਲਟ, ਦਿਮਾਗ ਼ ਵਿੱਚ ਇਹ ਵੱਖ ਕਰਨ ਾ ਔਖ ਾ ਹ ੈ ਕ ਿ ਉਹ ਕ ੀ ਕਰਦ ੇ ਹਨ ਅਤ ੇ ਉਹ ਕ ੀ ਹਨ ।”
ਉਹ ਦਲੀਲ ਦਿੰਦ ੇ ਹਨ ਕ ਿ ਇਸ ਵਖਰੇਵੇ ਂ ਤੋ ਂ ਬਿਨਾਂ, ਇਹ ਵਿਸ਼ਵਾਸ ਕਰਨ ਾ ਔਖ ਾ ਹ ੈ ਕ ਿ ਦਿਮਾਗ ਼” ਸਿਰਫ ਼ ਮੀਟ-ਅਧਾਰਤ ਕੰਪਿਊਟਰ” ਹਨ।
ਅਤ ੇ ਜੇਕਰ ਪ੍ਰੋਫੈਸਰ ਸੇਠ ਦ ਾ ਇਹ ਵਿਚਾਰ ਕ ਿ ਜੀਵਨ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਹੈ, ਸਹ ੀ ਰਸਤ ੇ ‘ ਤ ੇ ਹੈ, ਤਾ ਂ ਇਹ ਤਕਨਾਲੋਜ ੀ ਸੰਭਾਵਤ ਤੌਰ ‘ ਤ ੇ ਸਿਲੀਕਾਨ ਨਾਲ ਚੱਲਣ ਵਾਲ ੇ ਕੰਪਿਊਟਰ ਕੋਡ ʼਤ ੇ ਚੱਲੇਗੀ, ਸਗੋ ਂ ਦਾਲ ਦ ੇ ਦਾਣ ੇ ਦ ੇ ਆਕਾਰ ਦ ੇ ਨਸਾ ਂ ਦ ੇ ਸੈੱਲਾ ਂ ਦ ੇ ਛੋਟ ੇ ਸੰਗ੍ਰਹ ਿ ਸ਼ਾਮਲ ਹੋਣਗੇ, ਜ ੋ ਵਰਤਮਾਨ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਯੋਗਸ਼ਾਲਾਵਾ ਂ ਵਿੱਚ ਉਗਾਏ ਜ ਾ ਰਹ ੇ ਹਨ।
ਮੀਡੀਆ ਰਿਪੋਰਟਾ ਂ ਵਿੱਚ ਉਨ੍ਹਾ ਂ ਨੂ ੰ” ਛੋਟ ੇ ਦਿਮਾਗ ਼” ਅਤ ੇ ਵਿਗਿਆਨਕ ਭਾਈਚਾਰ ੇ ਦੁਆਰ ਾ” ਸੇਰੇਬ੍ਰਲ ਆਰਗੇਨੋਇਡਜ ਼” ਵਜੋ ਂ ਦਰਸਾਇਆ ਗਿਆ ਹੈ, ਜ ੋ ਉਨ੍ਹਾ ਂ ਨੂ ੰ ਦਿਮਾਗ ਼ ਦ ੇ ਕਾਰਜਾ ਂ ਦ ੀ ਖੋਜ ਅਤ ੇ ਡਰੱਗ ਟੈਸਟਿੰਗ ਲਈ ਵਰਤਦ ੇ ਹਨ।
ਮੈਲਬੌਰਨ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਆਸਟ੍ਰੇਲੀਆਈ ਫਰਮ, ਕੋਰਟੀਕਲ ਲੈਬਜ਼, ਨ ੇ ਇੱਕ ਡਿਸ ਼ ਵਿੱਚ ਨਰਵ ਸੈੱਲਾ ਂ ਦ ੀ ਇੱਕ ਪ੍ਰਣਾਲ ੀ ਵ ੀ ਵਿਕਸਤ ਕੀਤ ੀ ਹ ੈ ਜ ੋ 1972 ਦ ੀ ਸਪੋਰਟਸ ਵੀਡੀਓ ਗੇਮ ਪੌਂਗ ਨੂ ੰ ਚਲ ਾ ਸਕਦ ੀ ਹੈ।
ਭਾਵੇ ਂ ਇਹ ਇੱਕ ਚੇਤੰਨ ਪ੍ਰਣਾਲ ੀ ਤੋ ਂ ਬਹੁਤ ਦੂਰ ਹੈ, ਪਰ” ਡਿਸ਼ ਦਿਮਾਗ ਼” ਕਿਹਾ ਜਾਣ ਵਾਲ ਾ ਡਰਾਉਣ ਾ ਹ ੈ ਕਿਉਂਕ ਿ ਇਹ ਇੱਕ ਪੈਡਲ ਨੂ ੰ ਸਕ੍ਰੀਨ ਉੱਤ ੇ ਉੱਪਰ ਅਤ ੇ ਹੇਠਾ ਂ ਹਿਲਾਉਂਦ ਾ ਹ ੈ ਤਾ ਂ ਜ ੋ ਇੱਕ ਪਿਕਸਲੇਟਿਡ ਗੇਂਦ ਨੂ ੰ ਵਾਪਸ ਮਾਰਿਆ ਜ ਾ ਸਕੇ।
ਕੁਝ ਮਾਹਰਾ ਂ ਦ ਾ ਮੰਨਣ ਾ ਹ ੈ ਕ ਿ ਜੇਕਰ ਚੇਤਨ ਾ ਉਭਰਦ ੀ ਹੈ, ਤਾ ਂ ਇਹ ਸੰਭਾਵਤ ਤੌਰ ‘ ਤ ੇ ਇਨ੍ਹਾ ਂ ਜੀਵਤ ਟਿਸ਼ ੂ ਪ੍ਰਣਾਲੀਆ ਂ ਦ ੇ ਵੱਡੇ, ਵਧੇਰ ੇ ਉੱਨਤ ਸੰਸਕਰਣਾ ਂ ਤੋ ਂ ਪੈਦ ਾ ਹੋਵੇਗੀ।
ਕੋਰਟੀਕਲ ਲੈਬਾ ਂ ਉਨ੍ਹਾ ਂ ਦ ੀ ਬਿਜਲਈ ਗਤੀਵਿਧ ੀ ਦ ੀ ਨਿਗਰਾਨ ੀ ਕਰਦੀਆ ਂ ਹਨ ਤਾ ਂ ਜ ੋ ਕਿਸ ੇ ਵ ੀ ਸੰਕੇਤ ਦ ਾ ਪਤ ਾ ਲਗਾਇਆ ਜ ਾ ਸਕ ੇ ਕ ਿ ਚੇਤਨ ਾ ਦ ੇ ਉਭਾਰ ਵਰਗ ਾ ਕੁਝ ਹ ੋ ਸਕਦ ਾ ਹੈ।
ਫਰਮ ਦ ੇ ਮੁੱਖ ਵਿਗਿਆਨਕ ਅਤ ੇ ਸੰਚਾਲਨ ਅਧਿਕਾਰ ੀ ਡਾ. ਬ੍ਰੇਟ ਕਾਗਨ ਇਸ ਗੱਲ ਤੋ ਂ ਜਾਣ ੂ ਹਨ ਕ ਿ ਕਿਸ ੇ ਵ ੀ ਉਭਰਦ ੀ ਹੋਈ ਬੇਕਾਬ ੂ ਬੁੱਧ ੀ ਦੀਆ ਂ ਪ੍ਰਾਥਮਿਕਤਾਵਾ ਂ ਅਜਿਹੀਆ ਂ ਹ ੋ ਸਕਦੀਆ ਂ ਹਨ ਜ ੋ” ਸਾਡੀਆ ਂ ਤਰਜੀਹਾ ਂ ਨਾਲ ਮੇਲ ਨਹੀ ਂ ਖਾਂਦੀਆ ਂ” ਹੋ ਸਕਦੀਆ ਂ ਹਨ।
ਉਸ ਸਥਿਤ ੀ ਵਿੱਚ, ਉਹ ਮਜ਼ਾਕ ਕਰਦ ੇ ਹਨ, ਸੰਭਾਵ ੀ ਆਰਗੇਨੌਇਡ ਓਵਰਲਾਰਡਾ ਂ ਨੂ ੰ ਹਰਾਉਣ ਾ ਆਸਾਨ ਹੋਵੇਗ ਾ ਕਿਉਂਕ ਿ ਨਾਜ਼ੁਕ ਨਿਊਰੋਨਸ ‘ ਤ ੇ ਪਾਉਣ ਲਈ” ਹਮੇਸ਼ ਾ ਬਲੀਚ ਹੁੰਦ ਾ ਹ ੈ”।
ਇੱਕ ਹੋਰ ਗੰਭੀਰ ਸੁਰ ਵੱਲ ਵਾਪਸ ਆਉਂਦ ੇ ਹੋਏ, ਉਨ੍ਹਾ ਂ ਨ ੇ ਕਿਹ ਾ ਕ ਿ ਨਕਲ ੀ ਚੇਤਨ ਾ ਦ ਾ ਛੋਟ ਾ ਪਰ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਖ਼ਤਰ ਾ ਇੱਕ ਅਜਿਹ ੀ ਚੀਜ ਼ ਹੈ।
ਇਸ ʼਤ ੇ ਉਹ ਚਾਹੁੰਦ ੇ ਹਨ ਕ ਿ ਇਸ ਖੇਤਰ ਦ ੇ ਵੱਡ ੇ ਖਿਡਾਰ ੀ ਸਾਡ ੀ ਵਿਗਿਆਨਕ ਸਮਝ ਨੂ ੰ ਅੱਗ ੇ ਵਧਾਉਣ ਦ ੇ ਗੰਭੀਰ ਯਤਨਾ ਂ ਦ ੇ ਹਿੱਸ ੇ ਵਜੋ ਂ ਵਧੇਰ ੇ ਧਿਆਨ ਕੇਂਦਰਿਤ ਕਰਨ ਪਰ ਇਹ ਵ ੀ ਕਿਹ ਾ ਕ ਿ” ਬਦਕਿਸਮਤ ੀ ਨਾਲ, ਸਾਨੂ ੰ ਇਸ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਕੋਈ ਗੰਭੀਰ ਯਤਨ ਦਿਖਾਈ ਨਹੀ ਂ ਦਿੰਦ ੇ”।
ਚੇਤਨ ਾ ਦ ੇ ਭਰਮ
ਹਾਲਾਂਕਿ, ਵਧੇਰ ੇ ਤੁਰੰਤ ਸਮੱਸਿਆ ਇਹ ਹ ੋ ਸਕਦ ੀ ਹ ੈ ਕ ਿ ਮਸ਼ੀਨਾ ਂ ਦ ੇ ਚੇਤੰਨ ਹੋਣ ਦ ਾ ਭਰਮ ਸਾਨੂ ੰ ਕਿਵੇ ਂ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਕਰਦ ਾ ਹੈ।
ਪ੍ਰੋਫੈਸਰ ਸੇਠ ਦ ੇ ਅਨੁਸਾਰ, ਕੁਝ ਹ ੀ ਸਾਲਾ ਂ ਵਿੱਚ ਅਸੀ ਂ ਇੱਕ ਅਜਿਹ ੀ ਦੁਨੀਆ ਂ ਵਿੱਚ ਰਹ ਿ ਰਹ ੇ ਹੋਵਾਂਗ ੇ ਜਿੱਥ ੇ ਮਨੁੱਖ ਵਰਗ ੇ ਰੋਬੋਟ ਅਤ ੇ ਡੀਪਫੇਕ ਹੋਣਗ ੇ ਜ ੋ ਚੇਤੰਨ ਦਿਖਾਈ ਦੇਣਗੇ।
ਉਨ੍ਹਾ ਂ ਨੂ ੰ ਚਿੰਤ ਾ ਹ ੈ ਕ ਿ ਅਸੀ ਂ ਆਪਣ ੇ ਆਪ ਨੂ ੰ ਇਹ ਵਿਸ਼ਵਾਸ ਕਰਨ ਤੋ ਂ ਨਹੀ ਂ ਰੋਕ ਸਕਣਗ ੇ ਕ ਿ ਏਆਈ ਵਿੱਚ ਭਾਵਨਾਵਾ ਂ ਅਤ ੇ ਹਮਦਰਦ ੀ ਹੈ, ਜਿਸ ਨਾਲ ਨਵੇ ਂ ਖ਼ਤਰ ੇ ਪੈਦ ਾ ਹ ੋ ਸਕਦ ੇ ਹਨ।
” ਇਸ ਦ ਾ ਮਤਲਬ ਇਹ ਹੋਵੇਗ ਾ ਕ ਿ ਅਸੀ ਂ ਇਨ੍ਹਾ ਂ ਚੀਜ਼ਾ ਂ ‘ ਤ ੇ ਵਧੇਰ ੇ ਭਰੋਸ ਾ ਕਰਨਗੇ, ਉਨ੍ਹਾ ਂ ਨਾਲ ਵਧੇਰ ੇ ਡੇਟ ਾ ਸਾਂਝ ਾ ਕਰਨਗ ੇ ਅਤ ੇ ਮਨਾਉਣ ਲਈ ਵਧੇਰ ੇ ਖੁੱਲ੍ਹ ੇ ਰਹਾਂਗੇ ।”
ਪਰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਕਹਿਣਾ ਹੈ ਕਿ ਚੇਤਨ ਾ ਦ ੇ ਭਰਮ ਨਾਲੋਂ ਵੱਡਾ ਖ਼ਤਰਾ “ਨੈਤਿਕ ਪਤਨ” ਦਾ ਹੈ।
” ਇਹ ਸਾਡੀਆ ਂ ਨੈਤਿਕ ਤਰਜੀਹਾ ਂ ਨੂ ੰ ਵਿਗਾੜ ਦੇਵੇਗਾ, ਕਿਉਂਕ ਿ ਇਸ ਨਾਲ ਸਾਡ ੇ ਜੀਵਨ ਦੀਆ ਂ ਅਸਲ ਚੀਜ਼ਾ ਂ ਦ ੀ ਕੀਮਤ ʼਤ ੇ ਇਨ੍ਹਾ ਂ ਪ੍ਰਣਾਲੀਆ ਂ ਦ ੀ ਦੇਖਭਾਲ ਲਈ ਆਪਣ ੇ ਵਧੇਰ ੇ ਸਰੋਤਾ ਂ ਨੂ ੰ ਸਮਰਪਿਤ ਕਰ ਬਣੇਗ ਾ” – ਇਸ ਦ ਾ ਮਤਲਬ ਇਹ ਹ ੈ ਕ ਿ ਅਸੀ ਂ ਰੋਬੋਟਾ ਂ ਪ੍ਰਤ ੀ ਹਮਦਰਦ ੀ ਰਖ ਸਕਦ ੇ ਹਨ ਪਰ ਹੋਰਨਾ ਂ ਮਨੁੱਖਾ ਂ ਪ੍ਰਤ ੀ ਘੱਟ ਪਰਵਾਹ ਕਰਨਗੇ।
ਪ੍ਰੋਫੈਸਰ ਸ਼ਾਨਾਹਨ ਦ ੇ ਅਨੁਸਾਰ, ਇਹ ਸਾਨੂ ੰ ਬੁਨਿਆਦ ੀ ਤੌਰ ‘ ਤ ੇ ਬਦਲ ਸਕਦ ਾ ਹੈ।
” ਵਧਦ ੇ ਮਨੁੱਖ ੀ ਰਿਸ਼ਤਿਆ ਂ ਨੂ ੰ ਏਆਈ ਰਿਸ਼ਤਿਆ ਂ ਵਿੱਚ ਦੁਰਹਾਇਆ ਜ ਾ ਰਿਹ ਾ ਹੈ, ਉਨ੍ਹਾ ਂ ਨੂ ੰ ਅਧਿਆਪਕਾਂ, ਦੋਸਤਾਂ, ਕੰਪਿਊਟਰ ਗੇਮਾ ਂ ਵਿੱਚ ਵਿਰੋਧੀਆ ਂ ਅਤ ੇ ਇੱਥੋ ਂ ਤੱਕ ਕ ਿ ਰੋਮਾਂਟਿਕ ਸਾਥੀਆ ਂ ਵਜੋ ਂ ਵ ੀ ਵਰਤਿਆ ਜਾਵੇਗਾ । ਇਹ ਚੰਗ ੀ ਚੀਜ ਼ ਹ ੈ ਜਾ ਂ ਮਾੜੀ, ਮੈਨੂ ੰ ਨਹੀ ਂ ਪਤਾ, ਪਰ ਇਹ ਹੋਣ ਵਾਲ ਾ ਹ ੈ ਅਤ ੇ ਅਸੀ ਂ ਇਸ ਨੂ ੰ ਰੋਕ ਨਹੀ ਂ ਸਕਾਂਗੇ ।”
ਬੀਬੀਸ ੀ ਲਈ ਕਲੈਕਟਿਵ ਨਿਊਜ਼ਰੂਮ ਵੱਲੋ ਂ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਿਤ
source : BBC PUNJABI
